Kościół Ewangelicko – Augsburski Św. Piotra i Św. Pawła w Pabianicach
Skromne, piękne pastelowe wnętrze kościoła, a w nim zabytkowe organy oraz wspaniała akustyka sprawiają, że miejsce to ma swój jedyny i niepowtarzalny charakter.
Usytuowany na skrzyżowaniu głównych arterii komunikacyjnych miasta po dawnym dworze kanoników krakowskich oraz rzymsko – katolickim kościele św. Mateusza jest najstarszym zabytkiem miasta i swego rodzaju perłą architektury.
Wzniesiony został w latach 1827-1832. Zbudowany jest w stylu neoklasycznym, w kształcie kulistej rotundy zwieńczonej latarnią. W kościele znajduje się marmurowa chrzcielnica, sprowadzona w 1864 roku z Saksonii staraniem pabianickiego fabrykanta Gottfrieda Krusche.
Kościół przebudowany w latach 1875/76 – dobudowano drugą emporę (balkon), wybudowano wieżę, wstawiono witraże. Poszczególne dzieła owej przebudowy dokonano dzięki członkom tej parafii – pabianickim fabrykantom, rodzinom: Krusche, Ender i Kindler.
Obraz ołtarzowy przedstawiający Jezusa modlącego się w ogrodzie Gethsemane namalował znany polski artysta i założyciel warszawskiej Zachęty – Wojciech Gerson.
W latach 20-tych XX wieku zainstalowano gazowe ogrzewanie kościoła.
W 1945 roku kościół został odebrany Parafii.
W 1950 roku oddano go zdewastowanym i w tym samym roku wyremontowano kościół doprowadzając go do użytkowania. Niestety nie zachowały się zabytkowe witraże ufundowane przez rodzinę Kindlerów.
W 1973 roku sprowadzono, w miejsce zniszczonych, nowe organy z przełomu XVIII/XIX wieku pochodzące ze starego, zabytkowego kościoła na Dolnym Śląsku, a które jako jedne z niewielu w regionie, zachowały pełną trakturę mechaniczną.
W 1976 roku zainstalowano w miejsce starych (zaginionych) dzwon pochodzący z kaplicy szwedzkich marynarzy z Gdyni.
W latach 70-tych dokonano malowania elewacji zewnętrznej. W latach 2000-2002 dokonano kapitalnego remontu wnętrza kościoła, m.in.: termorenowacji, zainstalowania ogrzewania podłogowego, wymalowania wnętrza, odrestaurowania ołtarza, chrzcielnicy i ambony.
